مغز عضوی بسیار حساس بوده و در معرض تخریب های اکسیداتیو قرار می گیرد (آسیب هایی که گونه های تولید کننده رادیکال های آزاد به غشا سلول و در نهایت به خود سلول وارد می کنند) به همین دلیل استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان های قوی بسیار مورد توجه است. از جمله این مواد می توان به اسفناج، بروکلی، سیب زمینی و به طور کلی سبزیجات اشاره کرد. همان طور که می بینید تنها با رعایت مواردی ساده همچون استفاده از مقادیر مناسب سبزیجات در رژیم غذایی خود می توانید تا حد زیادی به سلامتی مغز خود کمک کرده و فعالیت بهتر آن راه تضمین کنید.
برخی از مواد غذایی، تاثیرات نامطلوبی بر روی مغز می گذارند، اثراتی مانند ضعف حافظه، افسردگی و مشکلات خلقی و افزایش خطر زوال عقل، اما خوشبختانه این امکان وجود دارد که با اصلاح سبک زندگی و تغذیه از این بیماری ها جلوگیری کرد.
در این مقاله تعدادی از خوراکی هایی که میتواند به سلامت مغز آسیب برساند را معرفی میکنیم.
- شیرین کننده‌های مصنوعی
هنگامی که افراد شیرین کننده‌های بدون کالری را مصرف می‌کنند، باکتری‌های داخل روده به نحوی تغییر پیدا می‌کند که راه را برای ایجاد دیابت نوع ۲ هموار می‌سازد. اگر به بیماری دیابت مبتلا شوید، ۴ برابر بیشتر از سایر زمان‌ها خطر ابتلا به بیماری‌های شناختی همچون آلزایمر در شما وجود خواهد داشت.
آسپارتام، نوعی شیرین کننده مصنوعی است که در بسیاری از محصولات بدون قند استفاده می شود. معمولا افرادی که قصد کاهش وزن دارند یا مبتلا به دیابت هستند و نمی خواهند قند مصرف کنند، به خوردن محصولاتی با شیرین کننده های مصنوعی روی می آورند.هرچند که در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد، اما محققان معتقدند که مصرف این شیرین کننده های مصنوعی دارای اثرات منفی بر روی مغز است و و می تواند با برخی مشکلات شناختی و اختلالات یادگیری نیز در ارتباط باشد.
آسپارتام از ماده ای به نام فنیل آلانین و اسید آسپارتیک تشکیل شده است. فنیل آلانین می تواند از سد خونی مغز عبور کرده و تولید فرارسان های عصبی را مختل کند. ضمناً آسپارتام، یک استرس زای شیمیایی است که می تواند مغز را مستعد استرس اُکسیداتیو کند.
تحقیقات نشان میدهد افرادی که نوشیدنی های رژیمی با شیرین کنندهای مصنوعی مصرف کرده اند، خطر ابتلا به زوال عقل و سکته مغزی در آن ها به شدت افزایش یافته بود.بهتر است تا حد امکان از مصرف اسپارتام و همچنین مواد غذایی با قند بالا پرهیز کنید - نوشیدنی های حاوی الکل:
جذب الکل، به سرعت از طریق معده و روده اتفاق می‌افتد و اکثر الکل جذب میشود. همچنین به سرعت وارد گردش خون شده و به صورت خالص به مغز می‌رسد. گابا یک ماده مهاری در مغز است. الکل روی گابا اثر می گذارد و بیماری ها را تشدید می کند. سیستم دیگری به نام گلوتومات داریم که اثر تحریکی دارد و دوپامین ترشح می کند. وقتی میزان دوپامین در بدن بالا می رود موجب عدم تعادل و تکرر ادرار و خواب آلودگی و… می شود . علائم مختلفی پس از مصرف الکل پدیدار می شوند که یکی از آنها کاهش سرعت واکنش است و منجر به سقوط ، افتادن و تصادف و تاری دید و تکلم نامبهم و …..می شود و حتی فراموشی به بار می آورد.
یکی از علت های فراموشی و اختلال در یادگیری و حافظه که به دنبال مصرف الکل به وجود می آید مختل شدن گلوتومات است زیرا اگر گلوتومات نباشد یادگیری صورت نمی گیرد یکی دیگر از عارضه های الکل ، اختلال در خواب است . اختلال در خواب موجب اختلال در یادگیری می شود. علاوه بر این، مصرف الکل در دوران بارداری می تواند اثرات مخربی بر روی مغز جنین داشته باشد. با توجه به آنکه مغز جنین همچنان در حال شکل گیری است، آثار سمی الکل می تواند باعث ایجاد سندرم های خطرناک در مغز جنین شود.
تأثیر مصرف نوشیدنی های حاوی الکل در دوران نوجوانی نیز بسیار زیان بار است زیرا در این دوران نیز همچنان مغز در حال رشد است، مصرف الکل میتواند در ساختار مغز اختلال ایجاد کند و باعث بروز مشکلاتی مانند تغییرات رفتاری و خلق و خو و یادگیری و حافظه ی آنها شود. - ماهی هایی که دارای جیوه فراوان هستند
مصرف متعادل هر چیزی بی ضرر خواهد بود اما یک استثناء در این مورد وجود دارد و آن هم جیوه است. جیوه بیشتر در ماهی یافت میشود. اگر ماهی بزرگ باشد نشان میدهد که بیشتر در آب زندگی کرده است و جیوه بیشتری در بدن خود دارد.بیشتر افراد فکر می‌کنند که جیوه تنها بر روی سیستم شناختی انسان تاثیر می‌گذارد اما این ماده بر روی مخچه نیز اثر گذار است (مخچه بخشی از مغز انسان است که تعادل بدن، هماهنگی در حرکت اندام ها و کنترل حرکات ظریف انسان را تحت تاثیر قرار می دهد). از مصرف ماهی‌هایی همچون کوسه، شمشیر ماهی، کاشی ماهی خودداری کنید. این ماهی‌ها حاوی سطح بالایی از جیوه هستند. مصرف هفتگی ماهی هایی از قبیل ماهی تن ، میگو و قزل آلا توصیه میشود. - اسیدهای چرب ترانس
چربی های ترانس، نوعی از چربی های غیر اشباع هستند که می توانند تاثیرات مشخصی بر روی سلامت مغز بگذارند. با وجود این که چربی های ترانس به طور طبیعی در محصولات حیوانی مثل گوشت و لبنیات وجود دارد، اما خوردن این موارد مشکلی ایجاد نمی کند. نگرانی اصلی در مورد چربی های صنعتی تولید شده ای است که با عنوان روغن های گیاهی هیدروژنه به مصرف می رسند. چربی های ترانس مصنوعی را در سس ها، اسنک هایی مثل چیپس و پفک، غذاهای فست فودی و کیک و شیرینی ها و بیسکوییت های آماده می توان یافت. مطالعات نشان می دهند احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر، ضعف حافظه، کاهش حجم مغز و کاهش درک شناختی در افرادی که چربی ترانس بیشتری مصرف می کنند، افزایش می یابد. بهتر است به جای مصرف چربی های ترانس، اسیدهای چرب امگا ۳ را در رژیم غذایی خود بیشتر کنید. با مصرف بیشتر ماهی، دانه های روغنی، گردو و روغن های سالم دیگر، می توانید امگا۳ بیشتری مصرف کنید. - مواد غذایی فراوری شده
مواد غذایی فراوری شده دارای قند و چربی زیاد و نمک افزوده هستند. خوراکی هایی مثل چیپس و پفک، شیرینی جات، ناگت ها و نودل های فوری، پاپ کورن، انواع سس ها و غذاهای آماده، از جمله این موارد هستند. این خوراکی ها غالباً دارای کالری خیلی زیاد و فاقد مواد مغذی هستند. این قبیل مواد غذایی باعث افزایش وزن قابل توجه شده و بر سلامت مغز نیز تاثیر منفی دارند. مطالعه ای در این زمینه بر روی ۲۴۳ نفر صورت گرفته است که نشان می دهد چربی های احشائی یا چربی شکمی، می تواند باعث تخریب بافت مغز شود. رژیم غذایی ناسالم باعث کاهش سطح متابولیسم شکر در مغز و کاهش میزان بافت مغزی می شود. همچنین گفته می شود این نوع رژیم غذایی می تواند منجر به مشکلاتی سد خونی مغزی شود. سد خونی مغزی درواقع یک غشاء بین مغز و عرضه خون در سایر بخش های بدن است و همین امر باعث می شود که برخی مواد مغذی نتوانند وارد مغز شوند. یکی از مشکلات غذاهای فراوری شده این است که این نوع محصولات به کاهش تولید نوروپپتید منجر می شود که این اتفاق تأثیرات منفی فراوانی را به مغز وارد می کند. این مولکول که در قسمت های مختلف مغز یافت می شود برای رشد نورون های جدید و بهبود کیفیت حافظه طولانی مدت بسیار مهم هستند بنا براین هر عملی که منجر به کاهش نوروپپتید شود می تواند اثر منفی بر عملکرد مغز بگذارد. پس بهتر است که از خوردن غذاهای فراوری شده به شدت اجتناب کنید و آن ها را با غذاهای سالم تری از جمله میوه ها، سبزیجات، آجیل، دانه ها، حبوبات، گوشت و ماهی جایگزین کنید. - قندها و کربوهیدارت های تصفیه شده
غلات تصفیه شده مثل آرد سفید، به طور کلی شاخص گلیسمی (GI) بالایی دارند، به این معنا که بدن شما به سرعت آنها را هضم می کند و باعث بالا رفتن سطح انسولین و قند خون در بدن می شود. همچنین زمانی که شما طی روز حجم زیادی کربوهیدرات مصرف می کنید، باعث کاهش عملکرد مغز می شود. تحقیقات نشان می دهد که تنها یک وعده غذایی با باروری گلیسمی بالا (کربوهیدرات بالا)، می تواند قدرت حافظه را در کودکان و بزرگسالان کاهش دهد. این تاثیر منفی بر روی حافظه می تواند در اثر التهاب “هیپوکامپ “(بخشی از ساختمان مغزکه بعنوان مرکز حافظه شناخته شده است) ایجاد شود که روی برخی از جنبه های حافظه، تاثیر گذار است. التهاب، به عنوان عامل خطر بروز بیماری های تحلیل برنده مغز، از جمله بیماری آلزایمر و زوال عقل (دمانس)، محسوب می شود. بنابراین بهتر است که به جای کربوهیدرات های تصفیه شده، بیشتر از مواد غذایی مثل سبزیجات، میوه ها، حبوبات، آجیل جات و دانه های روغنی سالم استفاده کنید - نوشیدنی های شیرین
از مصرف نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید زیرا سیستم تنظیم کننده مغز نمی‌تواند از عهده کالری‌های موجود در آن برآید. سلول‌های عصبی در هیپوتالاموس به طور معمول نمی‌تواند کالری مصرف شده را با انرژی سوزانده شده از طریق ورزش مطابقت دهد.نوشیدنی های شیرین از جمله نوشابه های گازدار، انرژی زا و آبمیوه های صنعتی که دارای شکر افزوده هستند، یکی از مواد غذایی مضر برای سلامت مغز به شمار می روند. مصرف زیاد نوشیدنی های شیرین، نه تنها باعث تجمع چربی های شکمی شده و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی را افزایش می دهند، بلکه بر روی عملکرد مغز نیز اثرات منفی دارند. تحقیقات نشان داده است که ابتلا به بیماری دیابت، با افزایش خطر بروز آلزایمر نیز در ارتباط است. علاوه بر این، قند خون بالا حتی در افراد غیر دیابتی نیز می تواند با خطر دمانس یا زوال عقل همراه باشد.
مصرف میزان بالای فروکتوز می تواند منجر به چاقی مفرط، فشار خون بالا، افزایش چربی خون، ابتلا به دیابت و اختلال عملکرد شریانی شود.به جای مصرف نوشابه های شیرین، می توانید بیشتر آب، چای کمرنگ، آب سبزیجات و محصولات لبنی غیر شیرین، مصرف کنید
گرده آوری شده توسط: تیم تحقیقات سایت دکتر فخرالدین توکلی